Μετά τη δεκαετία του ’80, όταν η επιβάρυνση από την εντατική γεωργία, τη βιομηχανία και το καταναλωτικό πρότυπο ζωής έφτασε σε κρίσιμο, για τα δανικά δεδομένα, σημείο, η Δανία και ειδικά η πόλη της Κοπεγχάγης στράφηκε σε μακροπρόθεσμη και σε βάθος φιλοπεριβαλλοντική στρατηγική.
Οι πιο κερδισμένοι βέβαια είναι οι δημότες της Κοπεγχάγης, με πρώτα τα παιδιά, που απολαμβάνουν ένα υγιεινό και ευχάριστο αστικό χώρο. Και οι επιχειρήσεις όμως, εκμεταλλευόμενες το θεσμικό πλαίσιο για τη μέριμνα για το περιβάλλον και όχι σε βάρος του, επωφελούνται από δυναμικότερη ανάπτυξη!
Ας ακολουθήσουμε ένα μικρό φωτογραφικό αφιέρωμα:
Οικολογικά τρόφιμα
• Οι κάτοικοι της Κοπεγχάγης καταναλώνουν ιδιωτικά (στις προσωπικές τους αγορές) 10-12% βιολογικά προϊόντα, ποσοστό που είναι ήδη το υψηλότερο στον κόσμο. Μέχρι το 2015, το ποσοστό αυτό θα είναι 20% της συνολικής κατανάλωσης τροφίμων (μαζί δηλαδή και με τη μαζική εστίαση).
80.000 επισκέπτες, κυρίως οικογένειες, περνούν τη μέρα τους κάθε Σεπτέμβρη, στη Γιορτή της Συγκομιδής, σε οικολογικές φάρμες της Δανίας, ενώ συχνά οι κάτοικοι της πόλης επισκέπτονται βιολογικά αγροκτήματα όπου μπορούν οι ίδιοι να συλλέξουν τους καρπούς ή τα λαχανικά τους.
Ηδη από την προσχολική ηλικία, η πόλη ενθαρρύνει την επαφή των παιδιών με τη φύση και την υγιεινή διατροφή, με επισκέψεις σε αγροκτήματα, αγροτικά μουσεία και αναβιώσεις χωριών.
Ακόμη λειτουργούν κέντρα φύσης με χώρους παρατήρησης και μελέτης του περιβάλλοντος, αναψυχής, πειραμάτων κ.ο.κ..
Στο σιτηρέσιο των παιδικών σταθμών, σχολείων (αλλά και των κέντρων φροντίδας ηλικιωμένων) σήμερα η κατανάλωση βιολογικών προϊόντων φθάνει το 45%, ενώ ο στόχος είναι το 2015 να φθάσει το 90%.
Φωτ. Κέντρο Φύσης
Αστικό περιβάλλον, πράσινο και γαλάζιο
Στόχος του προγράμματος της Οικο-μητρόπολης είναι ότι κάθε κάτοικος της πόλης πρέπει να μπορεί με λιγότερο από 15 λεπτά περπάτημα (1 χιλιόμετρο), να φθάσει σε πάρκο, παραλία ή θαλάσσια πισίνα.
• Το αστικό περιβάλλον και το πράσινο. Φυσικές παιδικές χαρές (βλ. φωτ.), ατελείωτα πάρκα, δάση και ρεματιές, προσεγμένα και πεντακάθαρα παρά το υψηλό κόστος και την εντατική τους χρήση, δόμηση ελεγχόμενη, αστικοί κήποι σε αποικίες καλλιεργητών, ειδικοί ασφαλτοτάπητες, μονώσεις και χαμηλότερα όρια ταχύτητας των αυτοκινήτων ώστε να μειωθεί η ένταση του θορύβου, οικολογικές αγορές … ο κατάλογος των δράσεων που φέρνουν τους κατοίκους της πόλης πιο κοντά στη φύση, στην άσκηση και την υγεία δεν έχει τέλος.
Φωτ. φυσική παιδική χαρά στο Faaborg
Ακόμη και στις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές της πόλης, δε λείπει το πράσινο. Ο θεσμός του «ενεργού οικοδομικού τετραγώνου» επιτρέπει στους ενεργούς πολίτες να μεταμορφώσουν κυριολεκτικά τη ζωή τους, δημιουργώντας στους κενούς ακάλυπτους χώρους ανάμεσα στις παλιές πολυκατοικίες, μικρά πάρκα με δέντρα, χλοοτάπητες, παιδικές χαρές, χώρους ανάπαυσης, αναψυχής και συγκεντρώσεων. Εκεί οι ένοικοι συνευρίσκονται και λειτουργούν ως γειτονιά (προσοχή, όχι πάρκινγκ...)
• Καθαρό νερό … και δεν μιλάμε βέβαια για το πόσιμο, αλλά για το νερό στα λιμάνια και τα κανάλια της πόλης, που μετά από πολυετείς καθαρισμούς είναι απόλυτα ασφαλές για κολύμβηση (αν και βέβαια κρύο για τα ελληνικά δεδομένα). Με πρωτοποριακό αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, πολλές δημόσιες (ελεύθερες, φυσικά) πισίνες στα λιμάνια και τα κανάλια της πόλης προσφέρουν όχι μόνο χώρο άθλησης για το καλοκαίρι σε χιλιάδες πολίτες, ακριβώς μπροστά στα σπίτια τους, , αλλά και κοινωνικής επαφής, happenings, περιπάτου, χαλάρωσης …
Φωτ. Η πισίνα Copencabana στο λιμάνι της Κοπεγχάγης προσφέρει διαφορετικούς χώρους για ενήλικες, παιδιά και βρέφη ενώ ο σχεδιασμός της θυμίζει προσδεδεμένο πλοίο.
(φωτ. Kontraframe)
Κανένα σημείο της πόλης δεν απέχει περισσότερο από 9 χιλιόμετρα από τη θάλασσα, που οι κάτοικοι αγαπούν και απολαμβάνουν. Οι πολυάριθμες παραλίες και τα πάρκα τους είναι φυσικά ανοικτές και ελεύθερες για όλους. Πριν μάλιστα από 2 χρόνια ολοκληρώθηκε η κατασκευή ενός τεχνητού νησιού – παραλίας σε απόσταση μόλις 5 χιλιομέτρων από το κέντρο της πόλης, (φωτ.), που προσφέρει ελεύθερα 4,6 χιλιόμετρα αμμώδους παραλίας και φυσικό θαμνότοπο, πάρκα, χώρους άθλησης, συναυλιών, εστίασης, μια μικρή μαρίνα κτλ., έργο που ήδη αποδίδει και ως προς τον τουρισμό της πόλης.
(Φωτ. Amager-Strand.dk)
Διοξείδιο του άνθρακα
• Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μειώθηκαν κατά 25% σε σχέση με το 1990, παρά τη μεγάλη ανάπτυξη της πόλης. Η μείωση αυτή οφείλεται κυρίως στην τηλεθέρμανση και στην αντικατάσταση «βρώμικων» καυσίμων στους σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (του πετρελαίου και γαιάνθρακα) με φυσικό αέριο.
Παρά το μικρό γεωγραφικό πλάτος της η Δανία βρίσκεται 5η στην ΕΕ στην κατ’ άτομο αναλογούσα χρήση ηλιακών θερμοσιφώνων (2006).
Το πρώτο θαλάσσιο αιολικό πάρκο της Κοπεγχάγης ήταν συνεταιριστικό. Οι κάτοικοι της πόλης είναι τόσο περήφανοι γι΄ αυτό (όπως και γενικά για τα επιτεύγματα της χώρας τους στον τομέα της αιολικής ενέργειας), ώστε όχι μόνο δεν το θεωρούν όχληση, αλλά και το έχουν εντάξει στα αξιοθέατα της πόλης που μπορεί να επισκεφθεί κανείς με καραβάκι.
Γέφυρα φωτοβολταϊκών σε παλιά γειτονιά της Κοπεγχάγης.
Ηλιακό πορτατίφ, σε χρήση από beach bar της πόλης
Ποδήλατο
• Ένας στους τρεις κατοίκους πηγαίνει στη δουλειά, τα ψώνια ή τη διασκέδασή του με το ποδήλατο, χρησιμοποιώντας τα πάνω από 300 χιλιόμετρα ποδηλατόδρομων της πόλης. Μια γεύση παίρνουν και οι επισκέπτες, που μπορούν (όπως βέβαια και κάθε άλλος) να χρησιμοποιούν τα δωρεάν ποδήλατα του δήμου. Το άλλο 1/3 των κατοίκων χρησιμοποιεί τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Ο στόχος είναι ως το 2015 1 στους 2 κατοίκους να μετακινείται με το ποδήλατο !
Η μετακίνηση με ποδήλατο σε ασφαλείς και άνετους ποδηλατόδρομους προσφέρει ταχύτητα, οικονομία και την ανεκτίμηση καθημερινή άσκηση και χαλάρωση στους κατοίκους της πόλης.
Φωτ. (Christianiabikes.dk) Τα χαρακτηριστικά ποδήλατα Κριστιάνια, σήμα κατατεθέν της ομώνυμης αυτόνομης κοινότητας αλλά και ολόκληρης της πόλης.
Απορρίμματα
• Σήμερα το σύστημα διαχωρισμού, συλλογής και ανακύκλωσης των απορριμμάτων στην Κοπεγχάγη είναι από τα καλύτερα στιον κόσμο. Επισημαίνουμε ότι οι πολίτες πρέπει μεν να διαχωρίζουν οι ίδιοι τα απορρίμματά τους (σε οικιακά, χαρτί και κήπου) αλλά δεν υποχρεώνονται να μεταφέρουν τα απορρίμματά τους σε σταθμούς ή κοντέινερ (με την εξαίρεση των γυάλινων φιαλών). Η συλλογή γίνεται από διαφορετικά απορριμματοφόρα, σε διαφορετικές ημέρες. Η μέθοδος που έχει επιλεγεί για τη διάθεση των οικιακών απορριμμάτων είναι η αποτέφρωση. Η θερμότητα που παράγεται από την καύση χρησιμοποιείται για τηλεθέρμανση και παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος.
Για όσους όμως το επιθυμούν (αν δεν θέλουν να περιμένουν την ορισμένη ημέρα αποκομιδής), λειτουργούν μέσα στην πόλη χώροι διάθεσης απορριμμάτων: οι ίδιοι οι δημότες μπορούν να μεταφέρουν και να τοποθετήσουν κάθε είδους απορρίμματα σε ειδικούς χώρους διάθεσης, ανάλογα με το είδος (διαχωρισμός σε έως και 20 είδη απορριμμάτων).
Φωτ. Περίπτερο δωρεάν ανταλλαγής ρούχων στην Κριστιάνια, τη θρυλική αυτόνομη κοινότητα της Κοπεγχάγης.
«Μεταχειρισμένο χρυσάφι» … «προσοχή, μεταφορά πολύτιμων αντικειμένων» … «ένα χρυσωρυχείο στην αποθήκη σας» Με χιουμοριστικές επιγραφές στα απορριμματοφόρα του δήμου, τηλεοπτικές σειρές με κατασκευές από απορρίμματα, αλλά και δωρεάν μπλουζάκια «αγαπώ τα σκουπίδια» οι αρχές επιδιώκουν ώστε να συνειδητοποιήσουν οι δημότες την αξία των απορριμμάτων τους !
Εκτός από τα αμέτρητα καταστήματα πώλησης μεταχειρισμένων ειδών, που λειτουργούν από ΜΚΟ αλλά και από ιδιώτες, πολλοί δήμοι διαθέτουν καταστήματα πώλησης μεταχειρισμένων ειδών. Στους δημοτικούς χώρους διάθεσης απορριμμάτων οι δημότες που επιθυμούν μπορούν να αποθέτουν σε ειδική αίθουσα τα αντικείμενα εκείνα που βρίσκονται σε καλή κατάσταση (ρούχα, έπιπλα, βιβλία, οικιακά, παιχνίδια, γυαλικά κοκ). Αυτά στη συνέχεια μεταφέρονται στο κατάστημα του δήμου (βλ. φωτ.) από όπου οι πολίτες μπορούν να τα αγοράσουν σε χαμηλές τιμές, ενώ τα έσοδα χρησιμοποιούνται για ανθρωπιστικούς σκοπούς.
Η προστασία του περιβάλλοντος έχει γίνει συνείδηση στην πλειοψηφία των δημοτών της πόλης, που στην καθημερινή τους ζωή επιλέγουν και ενεργούν με οικολογικό τρόπο.
Αλλά και από την κυβέρνηση της Δανίας και την πόλη της Κοπεγχάγης η οικολογική σχεδίαση της πόλης θεωρείται ως παράγοντας που δίνει δυναμικότατη ώθηση στην οικονομική και τεχνολογική ανάπτυξη της χώρας, και όχι ως περιορισμός ή αναγκαίο κακό, όπως στα καθ’ ημάς.
Έτσι και πολλές ξένες επιχειρήσεις τεχνολογιών αιχμής επιλέγουν την Κοπεγχάγη ως τόπο εγκατάστασης, διότι, παρά το αυξημένο κόστος ζώής , την υψηλή φορολογία και την απουσία κινήτρων επιδοτήσεων κ.ο.κ., διότι πρόσφέρει ελκυστικό περιβάλλον διαβίωσης στα στελέχη τους, γειτνίαση με άλλες δυναμικές επιστημονικές και ερευνητικές επιχειρήσεις, και ελάχιστη γραφειοκρατική επιβάρυνση.
Το κείμενο Κοπεγχάγη Οικο-Μητρόπολη του κόσμου (2007) βρίσκεται στη θέση:
http://www.miljoemetropolen.kk.dk/upload/voresvision/kk_brochure_gb_09.pdf