Ποια είναι λοιπόν τα κύρια πλεονεκτήματα μιας δαπεδοθέρμανσης. Πρώτο πλεονέκτημα είναι ότι επειδή έχουμε μια πολύ μεγάλη επιφάνεια για τη θέρμανση του χώρου απαιτείται πολύ μικρή θερμοκρασία της επιφάνειας αυτής, και μάλιστα μια χαμηλή θερμοκρασία επιβάλλεται για να μην υπάρξουν προβλήματα υγείας στα πόδια μας. Πιο εύκολα λοιπόν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μια Α.Π.Ε (ηλιακό συλλέκτη, αντλίες θερμότητας αέρα-νερού, γεωθερμία κ.λπ.) ως πηγή ενέργειας.
Δεύτερο πλεονέκτημα. Τα κοινά θερμαντικά σώματα, ζεσταίνοντας τον αέρα δημιουργούν ένα ρεύμα αέρα που γλείφει τον τοίχο και ανεβαίνει στο ταβάνι. Αφού ο πολύ ζεστός αέρας ανέβει στο ταβάνι και εκεί αρχίσει να κρυώνει θα κατέβει σιγά - σιγά προς τα κάτω εκτοπιζόμενος από τον πιο ζεστό αέρα που θα ανεβαίνει από τα θερμαντικά σώματα. Αποτέλεσμα: Λερώνουν οι τοίχοι και ότι άλλο έχουμε κρεμάσει επάνω τους από το ανοδικό θερμό ρεύμα αέρα και αν κάνουμε μια λεπτομερή μέτρησης θερμοκρασίας, θα δούμε π.χ. μια θερμοκρασία 18°C στο δάπεδο, 19°C σε ύψος 80 cm και 25°C στο ταβάνι. Έλα όμως που όταν καθόμαστε στην πολυθρόνα μας το σώμα μας είνα σε ύψος κάτω των 80cm και τα πόδια μας πατάνε στο δάπεδο. Τι να κάνουμε τους 25°C στο ταβάνι. Οι απώλειες θερμότητας όμως εξαρτώνται και από τη θερμοκρασία του ταβανιού. Με την ενδοδαπέδια θέρμανση έχουμε πολύ ελαφρά θερμά ρεύματα προς το ταβάνι σε όλη την επιφάνεια του χώρου και ταυτόχρονα πιο ψυχρά ρεύματα προς τα κάτω. Αποτέλεσμα 22°C στην περιοχή του δαπέδου, 20°C σε όλο σχεδόν το ύψος και 18°C στο ταβάνι. Κανένα λέρωμα των τοίχων.
Είναι προφανές πάντως ότι οι ανάγκες του ανθρώπου δεν είναι οι ίδιες κάθε στιγμή. Αν κάποιος τεχνίτης εργάζεται όρθιος, χειρωνακτικά σε ένα μηχανουργείο, με συνεχή κίνηση των άκρων του (ποδιών - χεριών) αισθάνεται συνήθως άνετα σε θερμοκρασία 12-15°C ανάλογα με το πόσο κουραστική είναι η χειρωνακτική του εργασία.
Ο ίδιος άνθρωπος καθισμένος και συναρμολογώντας μικρά εξαρτήματα σε μια ηλεκτρονική συσκευή, ή ράβοντας κάποια κοστούμια με μια ηλεκτρική ραπτομηχανή, ή καταχωρώντας αρχεία σε ένα ηλεκτρονικό υπολογιστή χρειάζεται 18-20°C. Εάν το βράδυ καθίσει αναπαυτικά στην πολυθρόνα του για να δει τηλεόραση, θα θελήσει ίσως 22°C ενώ αν είναι ασθενής στο νοσοκομείο, πρέπει να του δημιουργήσουμε μια ποικιλία θερμοκρασιών 23-24°C. Βλέπουμε λοιπόν ότι υπάρχει μια ποικιλία θερμοκρασιών στις οποίες αισθανόμαστε άνετα και ότι όσο λιγότερο δραστήριοι είμαστε τόσο θερμότερο περιβάλλον χρειαζόμαστε. Όταν οι μύες μας εργάζονται έστω και για να διασκεδάσουμε (π.χ. για να χορέψουμε) παράγουν θερμότητα που εξουδετερώνει την τυχόν εξωτερική δροσιά και μάλιστα επιζητούμε μια τέτοια δροσιά. Αν χορεύουμε σε περιβάλλον 24°C γρήγορα θα μουσκέψουμε στον ιδρώτα και θα αισθανθούμε μάλλον άσχημα.
Αλλάζουν αυτές οι θερμοκρασίες από άτομο σε άτομο; Βεβαίως και ναι. Υπάρχουν άνθρωποι που επιζητούν πολύ θερμό και άλλοι λιγότερο θερμό περιβάλλον. Οι διαφορές πάντως δεν είναι μεγάλες συνήθως. Αυτό που ισχύει για όλους είναι και το ύψος στο οποίο θέλουν να έχουν τη θερμοκρασία «άνεσης»
Υπάρχει μια παλιά παροιμία που λέει «έχε τα πόδια σου ζεστά, την κεφαλή σου κρύα». Πολύ σωστή παροιμία. Τα κάτω άκρα κρυώνουν πολύ εύκολα μια και η κυκλοφορία του αίματος είναι πιο δύσκολη στο μακρινό από την καρδιά άκρο του σώματός μας. Όλοι μας επίσης νιώθουμε πολύ άσχημα το καλοκαίρι αν μας κτυπά ο ήλιο το κεφάλι και όλοι συνιστούν καπέλα τις ημέρες με καύσωνα.
Στους ναούς τώρα το πολύ μεγάλο ύψος, ιδίως του τρούλου τους, δημιουργεί συνθήκες για 40°C ψηλά στον τρούλο και μόνο 10-15°C κοντά στο δάπεδο. Τα ανοδικά ρεύματα του αέρα δεν λερώνουν τοίχους αλλά τοιχογραφίες. Βέβαια συνήθως χρησιμοποιούνται F.C.U. ή κεντρικές κλιματιστικές συσκευές σε μια προσπάθεια δημιουργίας ισχυρών καθοδικών ρευμάτων ώστε να ζεσταθεί ο χώρος συγκέντρωσης του κοινού, αλλά με τι δαπεδοθέρμανση τι βλέπουμε; Ο κόσμος μπαίνει μέσα το χειμώνα βαριά ντυμένος και δεν βγάζει το παλτό του. Πατάει σε ένα δάπεδο 30°C και νιώθει τα πόδια του ζεστά, βρίσκεται δε σε μια περιοχή ανοδικών θερμών ρευμάτων. Ακόμη και με 10 ή 15°C αισθάνεται πάρα πολύ άνετα. Αποτέλεσμα; 90% οικονομία καυσίμων και μεγέθους λέβητα. Ταυτόχρονα καμία επίδραση στις τοιχογραφίες. Το ίδιο ισχύει και για μουσεία και άλλους ειδικούς χώρους.
Είδαμε λοιπόν ότι η δαπεδοθέρμανση είναι μια μέθοδος θέρμανσης ενεργειακά συμφέρουσα, η οποία έχει και τη δυνατότητα χρήσης ΑΠΕ.
Σύγχρονη όμως είναι και η ενδοτοίχια θέρμανση.
Τι είναι αυτή και πού βασίζεται; Βασίζεται κατ' αρχήν στη μετάδοση της θερμότητας με ακτινοβολία. Όλοι μας ξέρουμε ότι ο ήλιος ζεσταίνει τη γη, όχι γιατί ζεστός αέρας ξεκινάει από τον ήλιο και φθάνει σε μας αλλά λόγω ακτινοβολίας. Η θερμότητα πράγματι μεταδίδεται και σαν το φως, με ακτίνες θερμικές, επιστημονικά υπέρυθρες, δηλαδή με συχνότητα κάτω από τη συχνότητα του ερυθρού φωτός. Δεν ακτινοβολεί όμως μόνο κάτι τόσο ζεστό όσο ο ήλιος. Ακτινοβολούν θερμότητα και σώματα σε κάθε θερμοκρασία. Θερμότητα ακτινοβολεί και το σώμα μας. Πολλά σύγχρονα όπλα, αλλά και πολλά σαρκοφάγα ζώα ανιχνεύουν τη θερμότητα αυτή, αντί να βλέπουν το στόχο τους. Αν τώρα μπούμε σε ένα δωμάτιο με αμόνωτους τοίχους που βρίσκονται σε θερμοκρασία 5°C θα θέλουμε πολύ πιο ζεστό αέρα για να νιώσουμε άνετα παρά αν μπούμε σε ένα άλλο δωμάτιο με μονωμένους τοίχους που εσωτερικά έχουν θερμοκρασία π.χ. 17°C. Γιατί; Μα επειδή ακτινοβολούμε θερμότητα προς τους κρύους τοίχους και δεν δεχόμαστε παρά ελάχιστη ακτινοβολούμενη θερμότητα από αυτούς στους 5°C, πολύ μεγαλύτερη όμως όταν είναι στους 17°C.
Τι σκέφτηκαν λοιπόν οι ειδικοί, για τις περιπτώσεις που μια δαπεδοθέρμανση δεν είναι εφικτή λύση, είτε γιατί πρόκειται για παλαιό κτίριο, είτε για νέα, αλλά που η μείωση του ύψους των χώρων λόγω του πάχους στο δάπεδο που απαιτεί η δαπεδοθέρμανση, δεν είναι σωστή λύση. Σκέφτηκαν λοιπόν να ζεστάνουν τους τοίχους ενός χώρου στους 30-35°C.
Οι εταιρίες κατασκευής πλαστικών σωλήνων έδωσαν τη βοήθειά τους κατασευάζοντας δίχτυα από πολύ λεπτούς σωλήνες με διάμετρο 5 ή 6 mm που να μπορούνα εύκολα να ενσωματωθούν στο σοβά των τοίχων. Και η μέθοδος αυτή μπορεί να χρησιμοποιήσει ως πηγή ενέργειας ΑΠΕ αφού δεν χρειάζεται νερό θερμοκρασίας πάνω από 50°C.
Βλέπουμε λοιπόν ότι η σύγχρονη τεχνολογία μας προσφέρει λύσεις μείωσης της καταναλισκόμενης ενέργειας για τη θέρμανσή μας και ταυτόχρονα για την κατά το δυνατόν αξιοποιήση των ΑΠΕ. Στους μελετητές των νέων ή των ανακαινίσεων των παλαιών κτιρίων πλέον εναπόκειται η χρήση τέτοιων λύσεων
Γράφει ο Αντώνης Σαχωλαρίδης, μηχανολόγος - ηλεκτρολόγος στο περιοδικό Υδραυλικός