Μια διεθνής τάση τεχνολογίας και αντίληψης, που στη χώρα μας κάνει με δυσκολία τα πρώτα της βήματα
Θα στεκόμαστε παθητικοί στη μεγάλη σπατάλη ενέργειας από τα περισσότερα ελληνικά κτίρια ή θα κινηθούμε προς επεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας με ορίζοντα το παθητικό κτίριο; Τι είναι το «παθητικό κτίριο»; «Είναι ένα κτίριο που λόγω κατασκευής και προσανατολισμού έχει μηδενικές ή σχεδόν μηδενικές απαιτήσεις ενέργειας για θέρμανση και ψύξη», εξηγεί στην «Κ» ο κ. Στέφανος Παλλαντζάς, πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Παθητικού Κτιρίου. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι οι ανάγκες αυτές μπορούν να πέσουν μέχρι τα 15 Kwh/m2 από 150 Kwh/m2 που είναι σήμερα. Η αποφασιστική πορεία προς τη μεγάλη εξοικονόμηση ενέργειας στον κτιριακό τομέα αποτελεί επιτακτική ανάγκη για την Ελλάδα, αφενός λόγω του δυσβάστακτου οικονομικού φορτίου από δαπάνες θέρμανσης και ψύξης για τη μέση οικογένεια και αφετέρου λόγω της μεγάλης περιβαλλοντικής επιβάρυνσης.
«Αυτό που δεν είναι ευρέως γνωστό είναι ότι η χώρα μας, όπως και τα άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε., πρέπει μέχρι το 2020 να προσαρμόσει το θεσμικό της πλαίσιο, έτσι ώστε όλα τα νέα κτίρια να έχουν σχεδόν μηδενική ενεργειακή κατανάλωση. Πρόκειται για την ευρωπαϊκή οδηγία 31/2010, σύμφωνα με την οποία πρέπει να αλλάξει και ο ελληνικός Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων. Η προσαρμογή πρέπει να γίνει μέχρι τα τέλη του φετινού Νοεμβρίου, πράγμα όμως εξαιρετικά δύσκολο με βάση την έως τώρα καθυστέρηση», μας λέει ο κ. Παλλαντζάς. Μάλιστα, όπως σημειώνει, τυχόν καθυστέρηση στην τροποποίηση του ΚΕΝΑΚ επιφέρει διακοπή χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ προγραμμάτων για την ενεργειακή θωράκιση των κτιρίων, όπως το «Εξοικονομώ κατ’ Οίκον».
Το Ελληνικό Ινστιτούτο Παθητικού Κτιρίου έχει ιδρυθεί πριν από ενάμιση χρόνο και έχει 170 μέλη, είτε φυσικά πρόσωπα (κυρίως μηχανικούς) είτε τεχνικές ή εμπορικές εταιρείες, που δραστηριοποιούνται στον χώρο της εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια. Ηδη κατασκευάζονται παθητικά κτίρια στην Ελλάδα, που θα παρουσιαστούν στο 2ο συνέδριο του ινστιτούτου τον Οκτώβριο. Το ινστιτούτο έχει προχωρήσει επίσης σε οκτώ σεμινάρια για μηχανικούς, ενώ υλοποιούνται αρκετά έργα ενεργειακής αναβάθμισης υφιστάμενων κτιρίων.
«Επεμβάσεις σε υφιστάμενα κτίρια μπορούν να επιφέρουν μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης από 50% έως 70%. Απαιτείται πιο αποτελεσματική μόνωση του κτιριακού κελύφους, αεροστεγανότητα με κλείσιμο σε όλες τις χαραμάδες, κουφώματα, απώλειες από το τζάκι κ.λπ., και μηχανική ανανέωση του αέρα που βρίσκεται εντός του σπιτιού», εξηγεί ο πρόεδρος του ΕΙΠΑΚ.
Το παθητικό σπίτι είναι μια τεχνολογία και μια αντίληψη που αναπτύχθηκε στις χώρες της Βόρειας και Κεντρικής Ευρώπης. Μπορεί να επιτευχθεί στην Ελλάδα, με τις υψηλές καλοκαιρινές θερμοκρασίες; Ο κ. Παλλαντζάς τονίζει ότι μπορεί να υπάρξει παθητικό σπίτι και στην Ελλάδα, αρκεί να προσέξουμε τον προσανατολισμό του. Πολλές από τις παραδοσιακές πρακτικές οικοδόμησης μπορούν να αξιοποιηθούν, σημειώνει. Για παράδειγμα, τα σπίτια παλιότερα δεν είχαν τόσο μεγάλα ανοίγματα για παράθυρα κ.λπ. Πάντως, οι μηχανικοί που δραστηριοποιούνται για το παθητικό σπίτι υποστηρίζουν ότι μπορούν να πετύχουν μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης έως και 90%, χωρίς υποβάθμιση των ανέσεων μιας σύγχρονης κατοικίας.
Η τάση προς το παθητικό σπίτι είναι διεθνής. Σε Νότια Κορέα και Καλιφόρνια έχει αποφασιστεί ότι από το 2020 θα ανεγείρονται κτίρια αποκλειστικά με μηδενική ενεργειακή κατανάλωση, ενώ στην Κίνα έχουν επιβληθεί αυστηρά κριτήρια δόμησης, που οδηγούν σε μείωση της ενέργειας που ξοδεύεται σε κάθε κτίριο μέχρι και 70%.
Στην Ελλάδα δυστυχώς τα κτίρια μοιάζουν με ενεργειακά σουρωτήρια, με αποτέλεσμα να απαιτούνται μεγάλες ποσότητες για θέρμανση και ψύξη. Μεταξύ των 274.000 κτιρίων ή διαμερισμάτων που έλαβαν Πιστοποιητικό Ενεργειακής Επιθεώρησης στη διετία 2011-2013, τα 160.000 ανήκουν στις ενεργειακές κατηγορίες Ε, Ζ, Η (πολύ μεγάλη ενεργειακή σπατάλη). Το κρίσιμο ερώτημα όμως είναι πού θα βρεθούν τα κονδύλια για μια μεγάλη εκστρατεία ενεργειακής αναβάθμισης των ελληνικών κτιρίων.