Κάθε φορά που συζητάμε ενεργειακά θέματα, θίγουμε τον πυρήνα του αναπτυξιακού μοντέλου, το οποίο αναπτύσσεται με ιλιγγιώδη ταχύτητα τις τελευταίες δεκαετίες, δηλαδή πλήττουμε το μοντέλο εκείνο του άκρατου καταναλωτισμού, και της άναρχης ανάπτυξης του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου και γενικότερα της ελεύθερης, ή καλύτερα, της ασύδοτης διαχείρισης των προϊόντων και των υπηρεσιών και όχι των ανθρώπων.
Τα προβλήματα που προκύπτουν από αυτό το μοντέλο ανάπτυξης εντείνονται κυρίως, γιατί οι πόλεις γιγαντώνονται, γιατί ο αστικός πληθυσμός αυξάνεται όλο και περισσότερο, άρα αυξάνονται και οι ενεργειακές ανάγκες, έχουμε αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, επιδείνωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, ενεργειακή εξάρτηση και ανασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, εντεινόμενη περιβαλλοντική κρίση και βεβαίως των κλιματικών αλλαγών. Το συγκεκριμένο μοντέλο ανάπτυξης το επέλεξε δυστυχώς συνειδητά η Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες, προκειμένου να πετύχει ρυθμούς ανάπτυξης. Ένα μοντέλο real estate, μιας ανάπτυξης άναρχης, φθηνιάρικης και «βρώμικης», καμία σχέση με βιώσιμη ανάπτυξη.
Η ΕΕ έχει θέσει τους εξής στόχους για το 2020, 20% παραγωγή της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, 20% να επιτευχθεί από την εξοικονόμηση ενέργειας και το 20% στη μείωση των εκπομπών.
Ποια είναι, όμως, η κατάσταση που ισχύει στη χώρα μας; Η μεγαλύτερη ίσως ενεργειακή «μαύρη τρύπα» της Ελλάδας είναι τα κτήρια, τα οποία είναι υπεύθυνα για το 40% της ενέργειας που καταναλώνεται. Εδώ και χρόνια κάθε κτήριο θα έπρεπε να διαθέτει ενεργειακή ταυτότητα. Ήδη από το 1998 υπάρχει η σχετική οδηγία, η οποία δυστυχώς δεν είχε εφαρμοστεί.
Από τις 4 Ιανουαρίου 2006 η χώρα μας έπρεπε να είχε εναρμονίσει την εθνική της νομοθεσία σύμφωνα με την 2002/91/ΕΚ Οδηγία. Θα έπρεπε δηλαδή να υλοποιεί συγκεκριμένα μέτρα μείωσης της ενεργειακής σπατάλης των κτιρίων με χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, νέου τύπου θερμομονώσεις και βιοκλιματικές τεχνικές. Αξίζει να σημειωθεί ότι στη γειτονική Ιταλία ήδη έχουν εκπαιδευτεί και λειτουργούν γι’ αυτό το σκοπό επτά χιλιάδες ενεργειακοί επιθεωρητές. Αντίστοιχος αριθμός ενεργειακών επιθεωρητών, για τη χώρα μας εκτός των περιβαλλοντικών λόγων ίσως να αντιμετώπιζε εν μέρει και το πρόβλημα της ανεργίας στη χώρα.
Μελέτη της «ICAP» υπολογίζει ότι μέσα σε 10 χρόνια είναι εφικτή, μόνο με τη χρήση παθητικών ηλιακών συστημάτων, εξοικονόμηση ενέργειας 10% από τον κτηριακό τομέα, ίση δηλαδή με 35.000.000 τόνους ισοδύναμου πετρελαίου.
Μια σειρά από ευρωπαϊκά προγράμματα για την ενεργειακή οχύρωση των δημοσίων κτηρίων με τα προηγούμενα ευρωπαϊκά πλαίσια πέρασαν εντελώς ανεκμετάλλευτα. Είναι απαραίτητο λοιπόν ένα εθνικό πρόγραμμα εξοικονόμησης ενέργειας σε δημόσια κτίρια με προσδιορισμό ανά έτος συγκεκριμένου αριθμού κτηρίων που θα προσαρμόζονται με νέες προδιαγραφές. Απαιτείται πλήρης εφαρμογή, ήδη έπρεπε να ισχύει, στις νέες οικοδομικές άδειες της οδηγίας της ΕΕ για την εξοικονόμηση ενέργειας σε κτίρια. Και βέβαια ταχεία μετάβαση από το πετρέλαιο στο φυσικό αέριο, όπου αυτό είναι εφικτό.
Επιβάλλεται επίσης, η σύσταση οργανισμού πιστοποίησης βιοκλιματικών κτηρίων. Άμεσα φορολογικά κίνητρα για επέκταση της χρήσης φωτοβολταϊκών συστημάτων σε κτήρια, ώστε να κινηθεί επιτέλους ο μύλος που θα φέρει αποτέλεσμα και θα συνεγείρει και τον πολίτη.
Η εξοικονόμηση ενέργειας στον κτηριακό τομέα είναι άμεση προτεραιότητα για ενεργειακούς, περιβαλλοντικούς, αναπτυξιακούς και κοινωνικούς λόγους και συνεπώς θα πρέπει να υπάρξουν μέτρα ενίσχυσης των πολιτών προς αυτή την κατεύθυνση.
Πλέον βασική προτεραιότητα θα πρέπει να είναι η εφαρμογή του ΚΕΝΑΚ, ο οποίος μέσα σε δύο χρόνια θα βελτιωθεί σύμφωνα με τις επιταγές της νέας αναδιατυπωμένης Οδηγίας. Η αναδιατύπωση της 2002/91 βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο εξέλιξης, ειδικότερα μετά την συμφωνία που επετεύχθη στον τελευταίο Τρίλογο στις 17 Νοεμβρίου 2009.
Ο ΚΕΝΑΚ θα πρέπει να στηριχθεί με έμμεσες επιδοτήσεις μέσω φορολογικών απαλλαγών και να επικαιροποιηθεί με ενεργειακούς συντελεστές που να βρίσκονται κοντά στα επίπεδα που μεγιστοποιείται το κέρδος από την εξοικονόμηση ενέργειας (cost-optimal level) κατ’ επιταγή της νέας Κοινοτικής Οδηγίας.
Οι απαραίτητοι πόροι θα μπορούσαν να διασφαλιστούν από μία αναθεώρηση του ΕΣΠΑ, ώστε να υπάρξει μεταφορά κονδυλίων. Θα πρέπει να εξευρεθούν πόροι από άλλα κοινοτικά προγράμματα.
Η εξοικονόμηση ενέργειας, που είναι ο σκοπός, δεν εξυπηρετείται βάζοντας περιορισμούς και έχοντας περιορισμένες δράσεις. Απαιτείται ένα Πρόγραμμα όπου προβλέπει τη συμμετοχή πολλών, αν όχι όλων, των πολιτών.
Καμιά φορά η Ελλάδα δεν κοιμάται τον ύπνο του δικαίου, απλώς κάποιοι την αφήνουν να κοιμάται. Ο ύπνος αυτός είναι σε βάρος του δημόσιου συμφέροντος και όταν αυτό το δημόσιο συμφέρον συνδέεται με θέματα υγείας, ποιότητας ζωής ή περιβάλλοντος, όταν αυτό το δημόσιο συμφέρον συνδέεται με το ίδιο το ξεπέρασμα της οικολογικής κρίσης που μαστίζει τον πλανήτη μας, τότε καταλαβαίνει κανείς ότι πρέπει να ξυπνήσουμε και να κινηθούμε με ταχύτατους ρυθμούς, που δυστυχώς το ΥΠΕΚΑ δεν έχει επιδείξει έως σήμερα.
Από την ΑΥΓΗ
Χαρά Παπαϊωάννου